ไม่มีพระพุทธรูป ไม่มีพระเครื่อง

อุรุเวลา · 13 พฤศจิกายน 2013

พระธรรมมีความงามทั้งเบื้องต้น, ท่ามกลาง และเบื้องปลาย.

หรือดังที่บอกแล้วว่า พระศาสนาก็ดี พระธรรมทั้งหลายก็ดี มีความงาม เป็นเครื่องดึงดูดใจ. ถ้าคนฟังเข้าใจ ก็จะรู้สึกความงามในพระศาสนา หรือในพระธรรมวินัย แล้วเขาก็ยอมรับปฏิบัติ.

เรื่องทางศาสนา ก็ยังเกี่ยวกับ วิธีการที่เรียกว่า ศิลป ; ดังที่พระพุทธเจ้าก็ทรงใช้คำว่า งามเบื้องต้น งามท่ามกลาง งามเบื้องปลาย ว่าเป็นลักษณะอันสำคัญ ถึงกับทรงกำชับให้ภิกษุทั้งหลายแสดงธรรม ประกาศพรหมจรรย์ให้งดงาม ถึงขนาดนี้.

นี่เราในฐานะที่เป็นสาวก ก็มีหน้าที่ทั้งทางที่จะศึกษาปฏิบัติ, และทั้งทางที่จะสืบพระศาสนา คือเผยแพร่สั่งสอนกันสืบไป. เราต้องมีความรู้ ความเข้าใจซึบซาบมาแล้วโดยถูกต้อง และครบถ้วนว่า พระธรรมนั้นงามอย่างไร มีประโยชน์อย่างไร ละเอียดประณีตอย่างไร จึงจะสามารถสั่งสอนเผยแผ่พระพุทธศาสนาสืบต่อไป, ไปยังบุคคลอื่น อันจะมีมาในภายหลัง ให้เขาได้เข้าใจและรับเอาไปได้ ซึ่งพระธรรมอันสูงสุด, โดยวิธีการแห่งศิลป อันจะพึงใช้ในการเผยแผ่.

อาตมาจึงเห็นว่า เป็นการสมควรอย่างยิ่ง ที่จะมีวิธีการ คือการใช้ศิลปให้ถูกต้อง ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา.

คนทั่วไปในโลก จะเป็นฝรั่งหรือเป็นคนพวกไหนก็ดี มีคำว่า art หรือ ศิลป นี้ใช้ ก็เพราะเกิดความรู้สึกขึ้นมาได้ในภายใน จากจิตใจของตัวเอง ซึ่งนิยมความงาม ความมีประโยชน์ และความละเอียดประณีตในทางฝีมือ ; ฉะนั้นเขาจึงใช้คำคำนี้กันทั่วไปหมด แม้ในภาษาไทยก็มีคำคำหนึ่งที่ใช้ในความหมาย ที่ตรงกับคำว่า art หรือ ศิลป.

ธรรมะในศาสนาของเรา ก็มีอาการอย่างนี้อยู่แล้ว, มีหลักเกณฑ์อย่างนี้อยู่แล้ว ; ฉะนั้นจึงสะดวกที่จะใช้ ; และจะน่าหัวเราะมากทีเดียว ถ้าว่าจะพูดว่า เรามีอยู่แล้ว เราใช้อยู่แล้ว แต่เราก็ยังไม่รู้จักชื่อของมัน, ไม่รู้จักเรียกคำคำนี้, ทั้งที่เราก็ได้ใช้กันอยู่แล้ว :-

ในการแสดงธรรมก็ดี ในการเขียนประพันธ์ก็ดี มีการใช้ศิลปอย่งเต็มที่. ที่เป็นไปสุดเหวี่ยง ก็คือการใช้กาพย์กลอนที่ไพเราะ ; แม้จะเป็นคำร้อยแก้ว ไม่ใช่กาพย์กลอน ก็ต้องมีลักษณะแห่งศิลปเต็มที่, คือ ถ้อยคำไพเราะ มีเนื้อความดีสูง ทำได้โดยยาก. นี้เราก็ได้ใช้กันอยู่แล้วเป็นประจำ และนานมาแล้วด้วย.

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อย่างอาตมา ซึ่งทำการเผยแผ่พระพุทธศาสนามาหลายสิบปี ; สิ่งที่ทำไปก็มีรูปแบบแห่งศิลปอย่างมากทีเดียว ในการที่จะเผยแผ่พระธรรม คำสั่งสอนเหล่านั้น. ท่านทั้งหลายก็มีด้วยเหมือนกัน; ในบางคนที่ได้ทำงานอยู่ในลักษณะอย่างนี้ ใช้มันอยู่แล้ว ได้รับประโยชน์แล้ว ก็ยังไม่รู้จักชื่อของมัน ว่าจะเรียกว่าอะไรดี.

เดี๋ยวนี้ก็จะเอาชื่อของมันมาเผยแผ่ มาประกาศให้รู้ว่า เราจะเรียกกันว่าศิลป คือ สิ่งที่มีความงามจับใจ มีคุณค่าใหญ่หลวง แล้วก็มีความประณีตละเอียดในการสร้างสรรค์. นี้คือศิลปในความหมายที่แท้จริง ที่ถูกต้องไม่เป็นการหลอกลวง.

เหตุที่ควรมีศิลปแห่งการมีพระพุทธเจ้าอยู่กับตัว.

หัวข้อเรื่องมีว่า ศิลปแห่งการมีพระพุทธเจ้าอยู่กับเนื้อกับตัว นี้ก็ควรจะนึกกันให้ทั่วถึงว่า ทำไมจะต้องมาอยู่กับเนื้อกับตัว ? ถ้าไม่อยู่กับเนื้อกับตัว ก็จะช่วยอะไรไม่ได้แล้วจะไม่มีประโยชน์อะไร. พระคุณของพระพุทธเจ้าหรือพระคุณของพระธรรม หรือพระคุณของพระสงฆ์ จะมีประโยชน์แก่เรา ก็ต่อเมื่อเราเอามาทำให้อยู่กับเนื้อกับตัว.

ถ้าไม่รู้จักพระพุทธเจ้าโดยภาษาธรรม ก็จะไม่เข้าใจคำว่า มาอยู่กับเนื้อกับตัว ; เพราะเห็นว่าพระพุทธเจ้านั้น ก็เป็นบุคคลตายแล้ว เผาแล้ว. นี่พูดภาษาชาวบ้าน; เหลือแต่กระดูกแล้ว ไม่พอแจกกัน ที่จะเอามาอยู่กับเนื้อกับตัว, ทำเป็นพระพุทธรูปขึ้นมาแทน แล้วมาแขวนไว้ที่คอ แล้วก็จะเรียกว่า อยู่กับเนื้อกับตัว.

นี่แหละมันเป็นเรื่องติดตัน ตายด้าน กันอยู่ที่ตรงนี้ ว่าจะทำให้พระพุทธเจ้ามาอยู่กับเนื้อกับตัวได้อย่างไร.

เขาเอาพระพุทธรูปมาแขวนคอ ด้วยความคิดว่าอย่างไร ? ส่วนมากก็ด้วยความเห็นแก่ตัว, เห็นแก่ประโยชน์ของตัว มีแต่ความขลาด ความกลัว เอาพระพุทธรูป พระเครื่อง มาแขวนไว้ที่คอ ด้วยความคิดว่าจะปลอดภัยด้วยความคิดว่าจะร่ำรวยมากเร็ว ๆ ด้วยความคิดว่า จะให้คนรักทั่วทุกทิศทุกทาง. นี่เอาพระพุทธรูปมาแขวนไว้ในลักษณะอย่างนี้ ซึ่งพระพุทธเจ้าพระองค์จริงไม่เคยตรัส.

พระพุทธเจ้าไม่เคยตรัสเรื่องเกี่ยวกับพระพุทธรูป; เพราะมันไม่มี ในครั้งพุทธกาล ไม่มีพระพุทธรูป ไม่มีพระเครื่อง; ฉะนั้นจึงไม่มีข้อความใด ๆ ที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้เกี่ยวพระพุทธรูปหรือพระเครื่อง. การที่ถือว่าเอาพระเครื่องมาแขวนคอ แล้วจะปลอดภัย จะรวย ใครเห็นก็จะรัก ; นี่เป็นเรื่องว่าเอาเองทีหลัง. จะอยู่กับเนื้อกับตัวได้หรือไม่ ก็ลองดูเถิด.

อาตมาชักจะสงสัย จึงได้เอามาพูด ให้ใคร่ครวญกันดู พิจารณากันดู ว่าเอาพระพุทธรูปมาแขวนเข้าที่คอห้อยอยู่ที่ใต้คาง ที่หน้าอก, เวลากินเหล้า ยกแก้วเหล้าข้ามหัวพระเครื่อง วันหนึ่งตั้งหลาย ๆ หน, แล้วพระเครื่องนั้นจะเป็นอย่างไร; ถ้าเป็นพระพุทธเจ้าจริง มีจิต มีวิญญาณสิงอยู่ในนั้น แล้วจะรู้สึกอย่างไร นี้เรียกว่า เอาแก้วเหล้าข้ามหัวท่าน.

ทีนี้บางทีก็จะเก็บพระเครื่องไว้ที่อื่นก็ได้; แต่พอถึงเวลาที่เขาจะทำพิธีกินเหล้า เขายกแก้วเหล้าขึ้นชูเหนือหัว เหนือศรีษะ พร้อมกัน ในการดื่มอวยพรให้คนนั้นคนนี้ ยกแก้วเหล้าขึ้นเป็นสิ่งสูงสุดกว่าสิ่งใดยกขึ้นเหนือหัว; แล้วพระพุทธรูป พระพุทธเจ้าที่เอามาเก็บไว้เพื่อตัวนั้น จะรู้สึกอย่างไร. ถ้ามีจิตมีวิญญาณก็จะไม่สำเร็จประโยชน์เลยในการที่หวังว่า จะพึ่งพาอานุภาพของพระเครื่อง ของพระพุทธรูป.

จะทำพิธีพุทธาภิเษก ให้วิเศษมากี่วัดกี่วากี่ร้อยครั้ง ถ้าเอาแก้วเหล้าข้ามหัวทีเดียว มันก็หมดแหละ มันก็หมดความหมายแหละเมื่อข้ามหัว; เพราะว่าเหล้านั่นเองทำให้หมดความเป็นพระเศียร เหลือแต่หัวตามแบบของวัตถุ. เมื่อยังไม่ได้เอาแก้วเหล้ามาข้ามหัว ก็ยังมีคำว่า พระเศียรอยู่, สูงสุดอยู่; พอเอาแก้วเหล้าข้ามหัวเสียแล้ว มันก็หมดความหมายของคำว่า พระเศียร เหลือแต่หัว.

นี่อาตมาจึงใช้คำว่า “ ข้ามหัวท่าน ” จนหมดความเป็นพระเศียร, แล้วก็ไม่มีความเป็นพระพุทธเจ้าเหลืออยู่; เพราะถูกข้ามหัวด้วยแก้วเหล้า วันหนึ่งหลาย ๆ ครั้ง สำหรับคนกินเหล้า. หรือว่าคนไม่กินเหล้า ก็ยังจะยกอะไรข้ามหัวท่านอยู่บ่อย ๆ ; แม้แต่กินข้าว กินแกง กินกับ กินอะไรก็ตาม มันต้องกินทางปาก มันก็ข้ามหัวพระเครื่องแล้วไม่เห็นใครเคยถอดพระเครื่อง แล้วจึงกินจึงดื่ม

เอาละ, เป็นอันว่า คนที่เขาอยากจะมีพระพุทธเจ้า อยู่กับเนื้อกับตัวนั้น มันไม่มีความหมายเสียแล้ว ถ้าทำเพียงเท่านี้; แม้ว่าบางคนจะมาสักลงไปในหนัง ลงในผิวหนัง เป็นรูปพระพุทธรูป เป็นรูปพระพุทธเจ้าให้อยู่กับเนื้อกับตัว แล้วก็ยังปฏิบัติอย่างเดียวกัน กับพระเครื่องที่เอามาแขวนไว้; แล้วก็ใช้ร่างกายนี้ ทำแต่สิ่งที่ไม่น่าดูเป็นบาป เป็นอกุศล ; มันก็ไม่มีประโยชน์อะไรที่จะสักพระพุทธรูปไว้ที่เนื้อที่ตัว ที่หนัง.

เอาละ, เป็นอันว่า เขาควรจะคิดหาวิธีอื่น ที่จะทำให้มีพระพุทธเจ้าพระองค์จริง แล้วก็มาอยู่ที่เนื้อที่ตัวกันจริง ๆ.

พระพุทธเจ้าที่จะอยู่กับตัวได้ คือ ปฏิจจสมุปบาทธรรม.

ข้อแรกก็จะต้องพูดถึง พระพุทธเจ้าพระองค์จริงเรื่องมันก็มาก; แต่มันก็จำเป็นจะต้องพูดอีกว่าพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น ต้องไม่ตาย ต้องไม่นิพพาน ต้องยังอยู่ตลอดกาล แล้วก็อยู่กะเราได้ และเข้าไปอยู่ในจิตใจของเราได้. ข้อนั้นคือ สิ่งที่พระพุทธเจ้าท่านเรียกว่าพระธรรม; ดังพระพุทธภาษิตที่ว่า ผู้ใดเห็นธรรม ผู้นั้นเห็นเรา ; ผู้ใดเห็นเรา ผู้นั้นเป็นธรรม ; เพียงแต่เห็นเนื้อตัว จับชายจีวรอยู่, ไม่เห็นธรรม ก็ไม่ชื่อว่าเห็นเรา ต้องเห็นธรรม, เห็นพระธรรม.

ทีนี้เห็นพระธรรม เห็นที่ตรงไหน ? ก็จะเหมา ๆ เอาว่า พระธรรมคำสอนทั้งหมดก็ได้. แต่พระพุทธเจ้าท่านยังตรัสไว้ชัดว่า : ผู้ใดเห็นปฏิจจสมุปบาท ผู้นั้นเห็นธรรม ; ผู้ใดเห็นธรรม ผู้นั้นเห็นปฏิจจสมุปบาท ; ก็เป็นอันยุติได้ว่า เห็นปฏิจจสมุปบาท คือ เห็นธรรม. 

จักรกลของการเห็นปฏิจจสมุปบาทฝ่ายเกิด.

ทีนี้เห็นปฏิจจสมุปบาทนั้น คือเห็นอะไร ? ต้องเห็นกันอย่างถูกต้อง ก็พูดได้ง่าย ๆ ว่า เห็นในการเกิดขึ้นแห่งความทุกข์ และการดับลงแห่งความทุกข์อย่างถูกต้อง แท้จริงและสมบูรณ์นี้ เรียกว่า เห็น ปฏิจจสมุปบาท.

ก็มีปัญหาว่าเห็นที่ไหนล่ะ ? ตรงไหนล่ะ ความทุกข์เกิดขึ้น ? ตรงไหนล่ะความทุกข์ดับไป ? มันเลยต้องรู้ลึกเข้าไปถึงภายในจิตใจ ว่าเมื่อไรกระแสปฏิจจสมุปบาทเกิดขึ้น ? เมื่อไรกระแสปฏิจจสมุปบาทดับลง ? จนกระทั่งพบว่าเมื่ออายตนะข้างนอก อายตนะข้างในถึงกันเข้าแล้วก็เกิดวิญญาณ, มีชื่อตามอายตนะนั้น ๆ .

เช่น จักษุวิญญาณ โสตวิญญาณ เป็นต้น ; อายตนะภายในด้วย อายตนะภายนอกด้วย วิญญาณนั้นด้วยสามอย่างนี้ ทำงานร่วมกัน ก็เรียกว่า ผัสสะ ; ก็ต้องเห็นผัสสะ ต้องรู้จักผัสสะ จริง ๆ ด้วย ซึ่งเป็นเรื่องข้างใน.

ผัสสะเป็นเหตุให้เกิดเวทนา ก็ต้องเห็นจริง ๆ ว่ามันเป็นอย่างไร. ที่เรียกว่าผัสสะให้เกิดเวทนานั้น มันจะให้เกิดความทุกข์ได้อย่างไร ก็เห็นได้จริง ๆ ว่า ในขณะแห่งผัสสะนั้นคนยังโง่อยู่. เมื่อขณะผัสสะนั้นคนยังโง่อยู่ ไม่มีปํญญา ไม่มีวิชชา ไม่มีสติ ไม่มีอะไรหมด. ผัสสะโง่ก็ทำให้เกิดเวทนาโง่ สำหรับจะหลงรัก หรือหลงเกลียดในสุขหรือทุกข์ น่ารักหรือน่าชัง ; เวทนาโง่นี้ มันก็มาจากผัสสะโง่ ผัสสะโง่ก็มาจากอวิชชา ที่เข้ามาประสมโรงเกิดขึ้นในขณะแห่งผัสสะ.

เวทนาโง่แล้ว มันก็ทำให้เกิดความอยากที่โง่ ๆ คือ ตัณหา. เกิดตัณหาแล้ว ก็ช่วยไม่ได้ ; มันจะเกิดความรู้สึกเจ้าของตัณหา คือ มันอยากอะไร ; มันจะเกิดความรู้สึกติดกันมาอีกทีว่า กู ผู้อยาก คือผู้อยาก นี้แหละ คือ ตัวตนตั้งต้นกันที่ตรงนี้ คือ ความโง่ถึงที่สุด คือโง่จนว่า มีตัวมีตน ; ไม่ใช่เป็นเพียงแต่กระแสการปรุงแต่งของจิต ที่ประกอบด้วยอวิชชา.

นี่มันเห็นยาก , เห็นยากแหละ ที่ว่าจะเห็นธรรมนี่ เห็นยากกันที่ตรงนี้เอง มันลึก ; แล้วเราก็มีแต่อวิชชา แล้วก็จะเห็นของลึกได้อย่างไร.

มีอุปทานแล้ว ก็เท่ากับว่า ภพ หรือความมีอยู่แห่งตัวตนนั้น ได้ตั้งขึ้นพร้อมแล้ว. ภพความมีอยู่พร้อมแล้ว มันก็คลอดออกมาเป็นชาติ เป็นตัวกู, เป็นความรู้สึกเป็นตัวกู ซึ่งยืนอยู่เป็นประธาน.

ทีนี้ อะไร ๆ ที่ตัวกูกวาดเอาเข้ามา ก็จะเป็นทุกข์ทั้งนั้น : ความเกิดก็เป็นทุกข์ , นี้ความเกิดอย่างท้องแม่ก็เป็นทุกข์ ; เพราะมันมีชาติอย่างอุปาทานนี้ขึ้นมาแล้วก็เก็บกวาดเอา ชาติอย่างที่เป็น ชาติอย่างเกิดจากท้องแม่ เอามาเป็นทุกข์ ความแก่เอามาเป็นทุกข์ ความตายเอามาเป็นทุกข์ โสกะปริเทวะทุกขะโทมนัสอุปายาส กี่อย่าง ๆ เอามาเป็นทุกข์ คือเป็นของกู ; เพราะมาถือเอาเป็นของกู จึงเกิดเป็นความทุกข์ขึ้นมา ; ถ้าไม่ถือเอาเป็นของกู ก็ไม่เกิดเป็นความทุกข์อะไร ๆ ขึ้นมาเลย.

มันต้องมีชาติ, ชา-ติ ความเกิดแห่งตัวตนจากอุปาทาน ขึ้นมาเสียก่อน แล้วมันก็ ครองอัตตภาพนี้ป็นตัวตนเป็นของตน, จะรับเอาอะไร ๆ ที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับอัตตภาพนี้ ว่าเป็นของตน, เอาอะไรมายึดถือเป็นของตน ก็ต้องเป็นทุกข์เพราะเหตุนั้น. นี่ทุกข์ทั้งปวงทั้งมวล ทั้งสิ้น เกิดขึ้นด้วยอาการอย่างนี้ . นี้เรียกว่า เห็นปฏิจจสมุปบาทฝ่ายเกิดทุกข์ ซึ่งเป็นปฏิจจสมุปบาทซีกหนึ่ง ด้านหนึ่ง คือ ด้านเกิดทุกข์ .

จักรวาลในการเห็นปฏิจจสมุปบาทฝ่ายดับ .

ทีนี้ ในด้านที่ตรงกันข้าม มันก็ตั้งต้นคล้ายกัน : อายตนะภายในกระทบกับอาตยนะภายนอก เกิดวิญญาณ ; สามอย่างนี้ ผสมกันทำงานเรียกว่า ผัสสะ . ทีนี้มันก็จะเป็นด้วยอะไรก็สุดแท้ ชาวบ้านก็คงจะเรียกว่าโชคมันดี ; แต่ที่แท้ เพราะว่าเหตุปัจจัยมันดี : มีการศึกษา , ได้ยินได้ฟังคำของพระอริยเจ้า , ได้รับการศึกษา ฝึกฝน แนะนำที่ดี , เป็นคนที่มีความรู้ มีปัญญา มีวิชชา มีสติ ; ฉะนั้นพอมีผัสสะขึ้นมาแล้ว สติปัญญามันมา อวิชชาไม่มีโอกาสจะเกิด. สติปัญญาหรือวิชชา มันเข้ามาควบคุมผัสสะนั้นเสีย ; ผัสสะนั้นก็เลยเป็นผัสสะฉลาด , ไม่เป็นผัสสะโง่ เหมือนในกรณีแรกที่แล้วมา .

มันมีผัสสะที่ฉลาดเสียแล้ว ; ผัสสะลืมตา ไม่หลับตา , เป็นผัสสะที่ตรัสรู้ได้ ในตัวมัน. ผัสสะชนิดนี้มันก็ให้เกิดเวทนาที่ฉลาด เพราะมันออกมาจากผัสสะที่ฉลาด ; ฉะนั้นเวทนานั้นจึงไม่เป็นที่ตั้งแห่งความหลงรัก หลงโกรธ หรือยินดียินร้าย . มันก็เป็นเวทนาที่แสดงตัวอยู่ว่า โอ๊ย ! นี่มันสักแต่เวทนาเว้ย ! มันสักว่าเป็นความรู้สึก ที่เกิดขึ้นแก่ระบบประสาท ตามธรรมชาติแท้ ๆ ; ไม่ใช่เป็นตัวเป็นตนของเวทนา , แล้วมันก็ไม่หลง ไม่เป็นที่ตั้งแห่งความหลงรักหลงเกลียด , เวทนาแสดงตัวออกมาในลักษณะที่สักว่า เวทนา , เป็นแต่สักว่า เวทนา .

เวทนาชนิดนี้ไม่ให้เกิดตัณหา เพราะมันแสดงตัวถูกต้อง มีปัญญา มีวิชชา กำกับมา , เวทนาชนิดนี้ จะกลายเป็นมีประโยชน์ไปอีกทางหนึ่ง คือให้เราได้ความรู้เพิ่มขึ้น ๆ ว่าอะไรเป็นอย่างไร , อะไรเป็นอะไร , เวทนาเป็นอย่างไร, เรื่องนี้เป็นอย่างไร, เรื่องนี้มีอะไรที่จะต้องศึกษาให้เข้าใจ , ประพฤติกระทำกันอย่างไร.

เวทนาชนิดทำให้มีความรู้งอกงามออกไป เกี่ยวกับเรื่องทางจิตใจของมนุษย์เรา มันเลยให้ประโยชน์ให้เป็นการศึกษาไปเสีย ; แล้วมันก็ไม่เกิดตัณหา : เวทนานั้นดับ - ตัณหาก็ดับ คือไม่เกิด , ตัณหาดับ – อุปาทานมันก็ดับ คือไม่เกิด ; เมื่ออุปทานไม่เกิด , ภพ – ชาติ ก็ไม่เกิด , ตัวกูก็ไม่เกิด , ไม่มีอะไรเป็นที่ตั้ง สำหรับจะเอามาเป็นผู้ยึดถือสิ่งทั้งหลายทั้งปวง , ความทุกข์ทั้งปวงก็ไม่เกิด .

นี่คือ ปฏิจจสมุปบาทฝ่ายดับ มีอยู่ในชีวิตจิตใจของคน มากมายหลายสิบครั้งต่อวันหนึ่ง ; เพราะมันมีทั้งตา ทั้งหู ทั้งจมูก ทั้งลิ้น ทั้งกาย ทั้งใจ ตั้ง ๖ อย่าง ; แล้วเรื่องราวต่าง ๆ ในโลกนี้ก็มีมาก แม้แต่เพียงทางตาเรื่องเดียว ก็ยังมีหลายเรื่องหลายชนิด.

ที่เรียกว่า ปฏิจจสมุปบาท เป็นรอบ ๆ นี้ เกิดขึ้นได้มาก ; ในทางฝ่ายที่เป็นทุกข์จะเกิดขึ้นได้มากกว่า ; เพราะว่า เราไม่มีวิชชาหรือปัญญาเพียงพอ มันจึงเกิดขึ้นเป็นความทุกข์รบกวนไม่มากก็น้อย แต่เราก็ไม่สนใจเห็นเป็นเรื่องไม่มีความหมายอะไร ; ถ้ามีทุกข์หนักเข้าก็มานั่งร้องไห้เสียดีกว่า ที่จะไปรู้ว่ามันคืออะไร , หนักเข้า ๆ ฆ่าตัวตายเสียดีกว่า มันจะได้รู้แล้วรู้รอดไป . ฉะนั้นยาที่กินให้ตาย มันก็ยังขายได้ ; เพราะเขาไม่รู้วิธีที่จะแก้ปัญหานี้อย่างไร.

ทีนี้ ส่วนที่จะมารู้ว่า ผัสสะ เวทนา เป็นเพียงของเกิดขึ้นตามธรรมดา ไม่ควรยึดถือ นี้มันน้อยนักเพราะว่าอะไร ? เพราะว่าไม่ได้เรียนรู้เรื่องนี้ ; หรือว่าได้เรียน แต่มันก็ไม่เข้าใจเรื่องนี้ ; หรือว่าเข้าใจเรื่องนี้ มันก็ยังปฎิบัติไม่ได้.

นี่แหละขอให้สนใจกันที่ตรงนี้ ว่าพระพุทธเจ้าตรัสว่า เห็นปฏิจจสมุปบาท คือ เห็นธรรม , เห็นธรรม คือ เห็นตถาคต. ทีนี้การเห็นปฏิจจสมุปบาทมันมีไม่ได้ , เมื่อเห็นปฏิจจสมุปบาทไม่ได้ ก็ไม่เห็นธรรม , เมื่อไม่เห็นธรรม ก็ไม่เห็นตถาคต.

เหตุที่เข้าใจปฏิจจสมุปบาทไม่ได้.

ที่นี้ ทำไมเห็นปฏิจจสมุปบาทไม่ได้ ? ข้อแรกที่สุดก็ต้องตอบว่า เพราะว่าไม่ได้เรียน , มันไม่มีโอกาสเรียน. เอาละ ถ้าว่าบวชเรียน ได้มีโอกาสเรียน ก็ยังเรียนผิด ๆ , ยังสอนผิด ๆ เรียนผิด ๆ ไม่ถูกเรื่อง มันก็ไม่เห็นอีกเหมือนกัน . เพียงแต่เรียนนี้ มันไม่เห็น , มันเพียงแต่จำได้ หรือเข้าใจ .

ถ้าจะให้เห็น มันต้องปฏิบัติ ให้สิ่งนั้นปรากฏขึ้นมาจริง ๆ . เดี๋ยวนี้ปฏิบัติไม่ได้ เพระว่าเรียนไม่ถูกต้อง, ไม่ตรงตามที่เป็นจริง มีค่าเท่ากับไม่ได้เรียน. มันต้องเรียนให้ถูกต้อง ให้เพียงพอ แล้วก็ปฏิบัติให้มันถูกต้อง และเพียงพอ .

ปฏิจจสมุปบาทที่กล่าวไว้ว่า เพราะมีเหตุนั้น จึงมีอันนั้น, -- เพราะมีอันนั้นจึงมีอันนั้น, -- เพราะมีอันนั้นจึงมีอันนั้น , นั้นเป็นเพียงวิชา, หรือหลักวิชา มีการปฏิบัตินั้น ไม่ใช่ปฏิบัติอย่างนั้น ; การปฏิบัติต้องมา ปฏิบัติ คือ มีสติควบคุม อายตนะ เมื่อเกิดวิญญาณ เกิดผัสสะแล้ว , ให้ปัญญาและสติมาทันท่วงที ทันเวลา. สรุปสั้น ๆ ว่า ให้มีสติกับปัญญา หรือให้สติขนเอาปัญญาโดยแวบเดียว ให้มาทันในเวลาที่ผัสสะ, ควบคุมผัสสะนั้นไว้ อย่าให้เป็นผัสสะโง่ .

เอ้า , มันก็ทำไม่ได้เสียอีก มันยากเกินไป แล้วบางคนก็ไม่รู้ด้วยซ้ำไปว่า ปฏิบัติในปฏิจจสมุปบาทนั้น เป็นอย่างไร ; เข้าใจว่าเอามาท่อง ท่องไปท่องมา ท่องไปท่องมา แล้วก็เป็นการปฏิบัติ มันน่าหัว ; อันนั้นมันส่วนวิชา จะท่องก็ท่องไปซิ มันไม่มีการปฏิบัติหรอก. การปฏิบัติคือว่า เอาสติกับปัญญามาให้ทัน ขณะที่มีผัสสะ. ผัสสะนี้เกิดจากของ ๓ อย่าง ทำงานด้วยกัน คือ อายตนะภายใน อายตนะภายนอกและวิญญาณ. สติกับปัญญามาให้ทัน ในขณะแห่งผัสสะก็พอแล้ว, ไม่ต้องถึงกับว่า มาให้ทันในขณะที่ว่าตาถึงกับรูปและเกิดจักษุวิญญาณ ; นั้นมันยังเร็วเกินไป มันยังไม่มีปัญหา. แต่ถ้าว่ามาได้ก็ดีเหมือนกัน ; แต่มันอาจจะดีมากเกินไปก็ได้ คือว่า เมื่อตาเห็นรูป แล้วก็จะรู้ว่าสติ : รู้ว่าตาเท่านั้นหนอ , รูปเท่านั้นหนอ. ครั้นวิญญาณเกิดขึ้น เพราะการเห็นทางตาก็ว่าวิญญาณเท่านั้นหนอ ไม่มีอะไร ; อย่างนี้ก็คงจะดีมาก , แต่อาจจะมากเกินไป ปฏิบัติยากมากเกินไป. เอาแต่เพียงว่าเมื่อมันเกิดการกระทบระหว่างสิ่งทั้ง ๓ แล้ว มีสติปัญญาทันในขณะที่เกิดผัสสะ.

การปฏิบัติธรรม ต้องฝึกสติ- ปัญญาให้มาทัน . 
ทำไมจะมาทัน ? มันต้องฝึกไว้คล่องแคล่ว , ฝึกสติและปัญญาไว้อย่างคล่องแคล่ว. ระบอบปฏิบัติ เช่น อานาปานสติครบทั้งชุด ทั้ง ๑๖ ขั้นนั้น ถ้าฝึกดีจริง สมบูรณ์จริงแล้ว จะเป็นผู้มีสติและปัญญาอย่างเพียงพอ อย่างคล่องแคล่ว ทันแก่เวลาเสมอ ; ฉะนั้นต้องไปฝึกฝนให้มีสติ ให้มีปัญญา โดยระบบปฏิบัติ.

พอมันเกิดเรื่องจริง ๆ ก็ให้มีสติปัญญามาทัน ในขณะที่สำคัญที่สุด คือ ขณะแห่งผัสสะ ; ผัสสะมันก็ฉลาด ; เกิดเวทนาขึ้น ก็เป็นเวทนาฉลาด, คือให้ความรู้แก่จิต ว่าเวทนานั้นคืออะไร , สักว่าเวทนาเท่านั้นหนอคืออะไร ; มันก็ไม่เกิดตัณหา ไม่เกิดอุปาทาน ไม่เกิดทุกข์ทั้งปวง. เราเห็นที่ตรงนี้

คำว่า เห็น นี้ ไม่ได้เห็นด้วยตา ; มันเป็นเรื่องนามธรรม ต้องเห็นด้วยตาใจ ; ไม่ใช่ตาเนื้อ. ตาเนื้อสำหรับเห็นข้างนอก ; แต่เรื่องข้างใน ต้องเห็นด้วยตาใจ เขาเรียกว่าปัญญาจักษุบ้างธรรมจักษุบ้าง คือจักษุที่เห็นด้วยปัญญา แล้วเห็นธรรมะ , ธรรมจักษุ ก็เห็นธรรม, เมื่อเห็นธรรมก็เห็นปฏิจจสมุปบาท, เห็น ปฏิจจสมุปบาท ก็คือ เห็นธรรม , เห็นธรรม คือ เห็นตถาคต . ถ้าเห็นแต่ในหนังสือเรียนนี้ มันไม่ใช่เห็น ; แม้ในขณะปฏิบัติ ก็ยังไม่เรียกว่าเห็น ; ต้องสำเร็จในการปฏิบัติ : ควบคุมมันได้ ทุกข์ไม่เกิด ทุกข์มันดับ ; เห็นอยู่ด้วยธรรมจักษุด้วยปัญญาจักษุ อย่างนี้เรียกว่าเห็น.

พุทธทาสศึกษา

เข้าสู่ระบบหรือลงทะเบียน

ไม่มีพระพุทธรูป ไม่มีพระเครื่อง

อุรุเวลา เป็นที่รู้จักกันดี

แชร์หน้านี้

แชร์หน้านี้

เข้าสู่ระบบหรือลงทะเบียน

ไม่มีพระพุทธรูป ไม่มีพระเครื่อง

แชร์หน้านี้

การค้นหาที่มีประโยชน์

ติดต่อเรา